Lễ hội Mường Khô – nét đẹp văn hóa của đồng bào dân tộc Mường huyện Bá Thước

Vào ngày mùng 10 tháng Giêng (âm lịch) hằng năm, tại làng Muỗng Do, xã Điền Trung, huyện Bá Thước và các vùng lân cận, Lễ hội Mường Khô lại được đồng bào Mường tổ chức với ý nghĩa để tri ân Quận công Hà Công Thái và các vị tướng dòng họ Hà đã có công dẹp loạn ở vùng biên giới phía Tây tỉnh Thanh Hóa vào cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX, đồng thời cầu cho nhân khang, vật thịnh, mùa màng tươi tốt, con người và vạn vật sinh sôi nảy nở.

Theo ông Trương Văn Minh, Trưởng phòng Văn hóa thông tin huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa, Lễ hội được những người có uy tín trong làng và nhân dân trong Mường chuẩn bị chu đáo với những đồ lễ tế như: trâu, lợn, gà, cá, bánh chưng, rượu, gạo, hoa quả… được sắp thành 18 mâm cỗ (10 mâm cỗ mặn, 2 mâm bánh chưng và 6 mâm ngũ quả).

Toàn cảnh rước kiệu Mường Khô

Khi công việc chuẩn bị đã hoàn tất, người dân Mường Khô chọn giờ đẹp tiến hành nghi lễ rước kiệu ra Chùa Mèo-nơi thờ tự tổ tiên của dòng họ Hà Công. Dẫn đầu đoàn rước là đội cồng, chiêng vừa đi vừa diễn tấu, sau là chấp kích, bát bửu, kiệu long đình có lọng che.

Lễ hội diễn ra với nhiều hoạt động sôi nổi như: Dâng hương tri ân công lao của Quận công Hà Công Thái, rước kiệu, biểu diễn cồng chiêng và các hoạt động văn hóa-thể thao nhằm thu hút đông đảo Nhân dân và du khách thập phương tham gia, như đua thuyền, đánh mẳng, tung còn, chọi gà...

Tại Lễ hội dàn hợp xướng với 260 chiếc cồng chiêng do 260 phụ nữ dân tộc Mường trong trang phục truyền thống cùng tham gia diễn xướng vang vọng núi rừng, tạo nên nét độc đáo, bản sắc, hấp dẫn của Lễ hội Mường Khô.

Tiếng cồng chiêng trong Lễ hội Mường Khô thể hiện sức mạnh và khát vọng của bà con xứ Mường. Không những vậy, Lễ hội Mường Khô còn có những gian hàng của ngon, vật lạ, cây trái trong vườn mang ra chợ bày bán. Đối với những khách từ xa đến, bà con sẵn sàng biếu tặng các sản vật, thể hiện lòng hiếu khách cũng như cầu mong may mắn đến gia đình mình.

Cũng theo ông Trương Văn Minh, Lễ hội Mường Khô lúc đầu chỉ là việc thờ cúng của một gia đình, một dòng họ, sau này trở thành lễ hội lớn của cả một vùng, thể hiện nét đẹp trong đời sống tình cảm, tâm linh của đồng bào dân tộc Mường ở vùng cao xứ Thanh. Đối với mỗi gia đình xứ Mường thì dịp này cũng giống như bà con được ăn một cái Tết lại.

Nghi lễ rước kiệu Mường Khô

Nói về Lễ hội Mường Khô, ông Trương Văn Minh, Trưởng phòng Văn hóa huyện Bá Thước cho hay: Những nét văn hóa truyền thống đặc sắc từ sinh hoạt cộng đồng, lao động sản xuất, giao tiếp ứng xử của người Thái và người Mường trên địa bàn huyện Bá Thước đã và đang tiếp tục vun đắp nên những nét đẹp trong phong tục tập quán, tín ngưỡng. Thông qua các lễ hội, những giá trị văn hóa độc đáo từ trang phục truyền thống, không gian văn hóa chợ Phố Đòn, văn hóa ẩm thực, giao tiếp ứng xử, cưới xin, tang ma đến những điệu khặp, điệu xòe, những lời hát giao duyên thấm đẫm tình người, tình yêu đôi lứa; các trò chơi, trò diễn dân gian, các môn thể thao dân tộc như bắn nỏ, tung còn giao duyên, đẩy gậy, kéo co... gián tiếp được bảo tồn và phát huy giá trị; đồng thời cũng là dịp truyền dạy lại cho các thế hệ con cháu hiểu hơn về bản sắc dân tộc mình.