Tăng cường cơ chế hỗ trợ pháp lý cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài

Thông tin tại Hội thảo Hỗ trợ pháp lý cho người Việt Nam ở nước ngoài mới đây, ông Nguyễn Mạnh Đông - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Nhà nước về Người Việt Nam ở nước ngoài cho biết, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài chịu sự điều chỉnh là được hưởng các quyền theo hệ thống pháp luật sở tại nơi sinh sống, học tập và làm việc. Tuy nhiên, xuất phát từ tính chất đặc thù là những người có mối quan hệ gắn bó với quê hương, có các quyền và lợi ích liên quan tại Việt Nam, do đó, môi trường pháp lý đối với người Việt Nam ở nước ngoài rất đa dạng song không kém phần phức tạp.

Theo ông Đông, trong bối cảnh đó, việc hiểu biết và nắm vững các quy định pháp lý nhằm vừa thực thi, vừa bảo vệ các quyền lợi hợp pháp của mình là một thách thức không nhỏ đối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Nhất là trong bối cảnh những năm gần đây, mối quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư của người Việt Nam ở nước ngoài tại Việt Nam không ngừng gia tăng.

"Thời gian qua, thực hiện chủ trương nhất quán của Đảng và nhà nước ta là “Người Việt Nam ở nước ngoài là một bộ phận không thể tách rời và là một nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam”, nhiều chủ trương, chính sách và văn bản pháp luật về quyền của kiều bào ta đã được Đảng, nhà nước thông qua" - ông Đông cho hay.

Gần đây nhất, Kết luận số 12-KL/TW ngày 12/8/2021 của Bộ Chính trị về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài trong tình hình mới đặt ra nhiệm vụ quan trọng là “triển khai các biện pháp tổng thể chăm lo, hỗ trợ đồng bào, nhất là ở những địa bàn khó khăn để đồng bào có địa vị pháp lý vững chắc, ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế, tuân thủ pháp luật và hội nhập thuận lợi vào xã hội sở tại”.

Ông Nguyễn Mạnh Đông cho biết, theo phản ánh của bà con kiều bào, hiện vẫn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai văn bản pháp luật do các quy định liên quan nằm rải rác trong văn bản pháp luật ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Việc phổ biến, triển khai thực hiện đôi khi chưa đồng bộ và thống nhất; còn có cách hiểu và áp dụng các quy định khác nhau. Do đó, nhiều bà con có nhu cầu được hướng dẫn, hỗ trợ thông tin về các chính sách, pháp luật và giải đáp thắc mắc. “Đây là nhu cầu hoàn toàn chính đáng của bà con” - ông Đông nhận định.

Các bạn trẻ người Việt Nam ở nước ngoài tại lễ khai mạc Trại hè Việt Nam 2023 - Ảnh: Duy Linh

Trên cơ sở nắm bắt nhu cầu hỗ trợ pháp lý của bà con, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài phối hợp cùng Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội tăng cường triển khai công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và hướng dẫn, giải đáp thắc mắc của bà con về các chính sách, pháp luật và thủ tục hành chính liên quan.

Theo bà Nguyễn Thị Diệu Linh - Phó Chủ tịch Hội người Việt Nam tại Czech chia sẻ, những nội dung người Việt tại Czech cần hỗ trợ về pháp lý: hỗ trợ về hộ khẩu thường trú, đăng kí tạm trú, căn cước công dân, thừa kế, quốc tịch. Đặc biệt là những khó khăn với những người vẫn còn quốc tịch Việt Nam nhưng không còn hộ khẩu thường trú, giấy tờ tùy thân của trẻ em có bố mẹ người Việt Nam sinh ra tại nước ngoài; vấn đề thừa kế tài sản cho con khi con không có quốc tịch Việt Nam.

Ông Nguyễn Hồng Sơn - Chủ tịch Liên hiệp hội người Việt Nam tại Nhật Bản cho biết, hiện tại cộng đồng người Việt Nam tại Nhật Bản khoảng hơn 500.000 người. Cùng với sự phát triển về số lượng, điều kiện kinh tế của một bộ phận kiều bào Việt Nam tại Nhật Bản được cải thiện và có nhu cầu đầu tư và kinh doanh tại Việt Nam. Do đó, kiều bào cần cập nhật thông tin mới pháp luật về đầu tư kinh doanh nhằm tối ưu hóa cơ hội và giảm thiểu rủi ro trong quá trình kinh doanh và đầu tư tại Việt Nam, cần hỗ trợ thiết lập các hợp đồng pháp lý nhằm đảm bảo quyền sở hữu tài sản và hỗ trợ để hiểu rõ các quy định, thủ tục liên quan đến vấn đề quốc tịch.

Ông Nguyễn Phú Bình - Chủ tịch Hội Liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài, trong những năm qua, Quốc hội đã thông qua rất nhiều văn bản luật có nội dung liên quan đến cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài như Luật Quốc tịch, Luật Đầu tư, Luật Nhà ở, Luật Đất đai… Cùng với đó, các chính sách về xuất nhập cảnh, trọng dụng nhân tài đã cơ bản hình thành tương đối đầy đủ trong hệ thống văn bản pháp luật, liên quan trực tiếp đến quyền lợi và trách nhiệm của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài khi cư trú, hoạt động trong nước.

Ông Nguyễn Phú Bình cho rằng: “Nếu có cơ chế phối hợp tốt giữa các cơ quan, tổ chức trong công tác vận động người Việt Nam ở nước ngoài, tháo gỡ một số vướng mắc, trong đó có các vấn đề pháp lý, sẽ góp phần giúp cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài ngày càng gắn bó với đất nước, đóng góp có hiệu quả cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

"Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đang có sự phát triển mạnh mẽ cả về lượng và chất, ngày càng trở thành một bộ phận và nguồn lực quan trong của đất nước. Nếu chúng ta có cơ chế phối hợp tốt giữa các cơ quan, tổ chức làm công tác vận động người Việt Nam ở nước ngoài, tháo gỡ một số vướng mắc, trong đó có các vấn đề pháp lý thì sẽ giúp bà con ta ngày càng gắn bó với đất nước, đóng góp có hiệu quả cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” - ông Nguyễn Phú Bình nhấn mạnh.