Lễ hội Mường Xia, nét đẹp văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Thái tỉnh Thanh Hóa

Lễ hội Mường Xia là nét đẹp văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Thái gắn liền với công ơn của tướng quân Tư Mã Hai Đào, người có công diệt trừ quân xâm lược.
Cồng chiêng: Nét văn hóa độc đáo của người Mường Di tích chùa Tây Phương- nét văn hoá độc đáo xứ Đoài

Ở Thanh Hóa, có lẽ ai cũng biết đến Lễ hội Mường Xia, đây là nét đẹp văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Thái gắn liền với công ơn của tướng quân Tư Mã Hai Đào, người đã có công lớn trong việc diệt trừ quân xâm lược, trấn ải biên cương và mang lại cuộc sống thanh bình, ấm no cho người dân xứ Thanh.

Mường Xia gắn liền với công ơn của tướng quân Tư Mã Hai Đào

Theo Dư Địa chí huyện Quan Sơn, Tướng quân Tư Mã Hai Đào là người họ Hà, sinh ra ở Mường Đào thuộc xã Điền Quang, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa. Ông mồ côi cha mẹ từ rất sớm, lúc còn nhỏ ông là đứa trẻ thông minh, đam mê luyện tập bắn cung, mài kiếm.

Lễ hội Mường Xia, nét đẹp văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Thái tỉnh Thanh Hóa
Rước Hòn Đá Vía lên đền thờ Tư Mã Hai Đào (Ảnh phòng Văn hóa Quan Sơn cung cấp)

Lớn lên Tư Mã Hai Đào có vóc dáng lực lưỡng, tướng mạo phi phàm, giỏi võ nghệ. Nghe tin triều đình mở hội đấu võ chiêu mộ hiền tài, phò vua diệt giặc cứu nước, ông được quan Lang cho theo đến kinh kỳ tham gia hội thi đấu võ. Võ đài năm ấy, ông liên tục thắng cuộc trước sự thán phục của nhiều người.

Tiếng lành đồn xa, cái tên Hai Đào gắn liền với tướng mạo phi phàm, tinh thông võ nghệ đã làm rung động trái tim con gái nhà vua. Con gái nhà vua đã đem lòng yêu mến Tư Mã Hai Đào, nhà vua đã tác hợp cho hai người và yêu cầu thầy đồ dạy chữ cho con rể. Được học chữ và thường xuyên tập luyện võ, ông trở thành người văn võ song toàn.

Cũng vào thời điểm này, giặc phương Bắc đang rình rập biên giới đất liền miền Tây xứ Thanh, Tư Mã Hai Đào đã xin cấp binh mã, vũ khí, lương thực để lên trấn ải vùng biên cương. Để tạo nên sức mạnh tổng hợp, ông triệu tập thêm binh lính, chuẩn bị lương thực, rèn thêm vũ khí rồi đưa quân lên biên giới (xã Tén Tằn, huyện Mường Lát ngày nay) đánh đuổi giặc ngoại xâm, trấn ải biên cương. Đoàn quân đã chiến đấu anh dũng và giành chiến thắng, mang lại cuộc sống bình yên cho Nhân dân.

Sau khi đánh đuổi giặc ngoại xâm, biên giới thanh bình, Tư Mã Hai Đào đã chọn Mường Xia làm thủ phủ. Từ đó, Mường Xia trở nên sầm uất, dân cư tập trung đông đúc, các hoạt động giao thương trở nên tấp nập. Khi về già, ông mất tại Mường Xia, người dân an táng ông tại núi Pha Dùa.

Lễ hội Mường Xia nhớ ơn Tư Mã Hai Đào

Để nhớ ơn công lao to lớn của Tư Mã Hai Đào - người đã có công gìn giữ biên cương của Tổ quốc, mang lại ấm no cho bản làng, hàng năm cứ đến ngày mùng 9 - 10 tháng 2 (âm lịch) đồng bào dân tộc Thái nơi đây lại tổ chức lễ hội Mường Xia.

Theo các cụ cao niên bản địa, để chuẩn bị cho lễ hội, trước ngày chính lễ, thầy mo đại diện Mường Xia chuẩn bị một mâm lễ cúng gồm thịt lợn, thịt gà, vò rượu cần, vải thổ cẩm, tiền, vòng tay, vòng cổ bằng bạc, trầu cau, hương, hoa quả đến đền thờ Tư Mã Hai Đào để xin phép ngài và các vị thần linh cho Mường Xia được tổ chức lễ hội.

Sáng hôm sau, trong không khí tưng bừng, rộn ràng tiếng nhạc, rực rỡ trang phục bản địa, ban tổ chức, Nhân dân huyện Quan Sơn và du khách thập phương sẽ tập trung tại khu hòn đá vía để khai hội, cúng vía cho đất Mường Xia và rước kiệu, mâm lễ về đền thờ Tư Mã Hai Đào. Về đến đền thờ, đội cúng nhanh chóng mang đồ lễ ra chân núi Pha Dùa (nơi đồng bào an táng Tướng quân Tư Mã Hai Đào) tiếp tục làm lễ cúng. Sau lễ cúng tại hòn đá vía, chân núi Pha Dùa, đội cúng sẽ dâng lễ tại đền thờ Tư Mã Hai Đào thực hiện các nghi lễ quan trọng của lễ hội Mường Xia.

Lễ hội Mường Xia, nét đẹp văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Thái tỉnh Thanh Hóa
Đẩy gậy, thể hiện tài năng, trí thông minh, sự khéo léo, nhanh nhẹn và tinh thần thượng võ thông của đồng bào dân tộc

Tiếp đó, đội cúng và Nhân dân sẽ tiếp tục làm lễ tại các điểm nơi giao hòa của sông Luồng, suối Xia và Piềng Phay. Sau phần lễ là phần hội với các trò chơi dân gian. Đây là dịp để người dân các bản thể hiện tài năng, trí thông minh, sự khéo léo, nhanh nhẹn và tinh thần thượng võ thông qua một số trò như: hát khặp, đánh chiêng, nhảy sạp, tung còn, tó má lẹ, bắn nỏ, đẩy gậy, kéo co, khua luống, khặp, múa chá, cà kheo...

Lễ hội Mường Xia được công nhân là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Ngày nay, lễ hội Mường Xia không chỉ thu hẹp ở đồng bào dân tộc Thái thuộc các xã Sơn Thủy mà còn là nơi giao lưu, sinh hoạt văn hóa giữa các dân tộc anh em Thái, Kinh, Mường, Mông huyện Quan Sơn và Mường Đào, huyện Bá Thước - quê hương của Tư Mã Hai Đào. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, lễ hội Mường Xia vẫn được người dân địa phương trao truyền qua nhiều thế hệ. Đến nay, lễ hội có sự thay đổi để phù hợp với thực tế nhưng vẫn giữ được bản sắc riêng của nó.

Với những giá trị lịch sử, nhân văn và khoa học sâu sắc, vừa qua lễ hội Mường Xia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là sự kiện văn hóa có ý nghĩa quan trọng, khẳng định sự nỗ lực cố gắng của chính quyền các cấp và Nhân dân huyện Quan Sơn trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn huyện.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Lê Văn Thơ, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa cho biết: Lễ hội Mường Xia là hoạt động sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của người Thái huyện Quan Sơn. Lễ hội còn là dịp để mọi người tụ hội, gặp gỡ chúc phúc, cùng nhau cầu cho mưa thuận gió hòa, mọi nhà được bình an, hạnh phúc.

Lễ hội Mường Xia, nét đẹp văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Thái tỉnh Thanh Hóa
Huyện Quan Sơn sẽ tổ chức Lễ đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia bắt đầu từ 8 giờ ngày 1/3/2023 (tức ngày 10/2 năm Quý Mão) tại bản Chung Sơn, xã Sơn Thủy.

Theo kế hoạch, Lễ đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ hội Mường Xia và Lễ hội Mường Xia năm 2023 sẽ được tổ chức quy mô cấp huyện. Lễ khai mạc bắt đầu từ 8 giờ ngày 1/3/2023 (tức ngày 10/2 năm Quý Mão) tại bản Chung Sơn, xã Sơn Thủy. Lễ nghi được thực hiện tại 5 điểm thờ cúng, gồm: địa điểm Hòn Đá Vía; đền Chính thờ thần Tư Mã; Xứa Tú Nặm - nơi núi Pha Dùa; Sần Cuống Xộp Xia để cúng lễ cho binh lính của thần bị chết trận; và cuối cùng là Sần Phiềng Phay. Ngoài ra huyện Quan Sơn sẽ tổ chức nhiều hoạt động văn hoá, thể thao, hội thi văn nghệ quần chúng và các trò chơi dân gian, tham quan trải nghiệm tại các khu du lịch trên địa bàn huyện.

“Đây là niềm vinh dự, tự hào của huyện Quan Sơn, nhưng cũng là trách nhiệm hết sức lớn lao đòi hỏi các cấp ủy đảng, chính quyền và Nhân dân cùng chung sức để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của cha ông để lại. Thời gian tới, huyện Quan Sơn tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền để cho mọi người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ thấy được ý nghĩa và giá trị của lễ hội Mường Xia, góp phần nâng cao trách nhiệm của mỗi người trong việc gìn giữ và phát huy giá trị lễ hội”- ông Thơ cho hay.

Hoàng Minh

Tin mới nhất

Gia Lai: Cuộc sống mới của làng “chạy lũ” Kon Bông

Gia Lai: Cuộc sống mới của làng “chạy lũ” Kon Bông

Từ khi ra khu tái định cư mới, người dân làng Kon Bông (Gia Lai) không còn cảnh phải “chạy lũ” mỗi mùa mưa về, yên tâm lo làm ăn, ổn định trong ngôi nhà mới.
Thanh Hóa: Bảo tồn, phát huy và phát triển tiếng nói, chữ viết, trang phục đồng bào dân tộc thiểu số

Thanh Hóa: Bảo tồn, phát huy và phát triển tiếng nói, chữ viết, trang phục đồng bào dân tộc thiểu số

Tỉnh Thanh Hóa đang triển khai Đề án “Bảo tồn, phát huy và phát triển tiếng nói, chữ viết, trang phục, nghề truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số".
Gia Lai: Niềm vui tại làng Pốt – Làng nông thôn mới

Gia Lai: Niềm vui tại làng Pốt – Làng nông thôn mới

Làng Pốt – Làng nông thôn mới với 100% người dân là đồng bào dân tộc Ba Na đang có cuộc sống ngày một tốt hơn, trong đó, có đóng góp của ngành điện Gia Lai.
Chương trình nghệ thuật chủ đề quê hương, đất nước giúp học sinh hun đúc tình yêu văn hóa truyền thống

Chương trình nghệ thuật chủ đề quê hương, đất nước giúp học sinh hun đúc tình yêu văn hóa truyền thống

Nhiều trường học trên cả nước chú trọng đưa chương trình văn nghệ mang chủ đề tình yêu quê hương, đất nước, giúp học sinh hun đúc tình yêu văn hóa truyền thống.
Khánh Hòa đăng cai Ngày hội Văn hóa các dân tộc miền Trung lần thứ 5 - năm 2026

Khánh Hòa đăng cai Ngày hội Văn hóa các dân tộc miền Trung lần thứ 5 - năm 2026

Ngày hội Văn hóa các dân tộc miền Trung lần thứ 5 - năm 2026 sẽ được tổ chức tại tỉnh Khánh Hòa.

Tin cùng chuyên mục

Khai mạc ngày hội Văn hóa các dân tộc miền Trung lần thứ 4

Khai mạc ngày hội Văn hóa các dân tộc miền Trung lần thứ 4

Tối 8/9, tại thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định, Ngày hội Văn hóa các dân tộc miền Trung lần thứ 4 - năm 2023 chính thức khai mạc.
Những người lạc lõng trước bức tranh máu và hoa

Những người lạc lõng trước bức tranh máu và hoa

Lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam là một bức tranh có máu và hoa, được khắc hoạ nên bởi bản lĩnh, trí tuệ và lòng yêu nước của nhiều thế hệ người Việt.
Mặc trang phục dân tộc trong ngày khai giảng: Lưu giữ nét đẹp văn hoá truyền thống

Mặc trang phục dân tộc trong ngày khai giảng: Lưu giữ nét đẹp văn hoá truyền thống

Việc mặc trang phục truyền thống trong lễ khai giảng tại các huyện vùng cao nhằm giáo dục cho học sinh yêu và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
Cộng đồng người Việt được công nhận là dân tộc thiểu số tại Slovakia

Cộng đồng người Việt được công nhận là dân tộc thiểu số tại Slovakia

Việc Chính phủ Slovakia công nhận cộng đồng người Việt trở thành dân tộc thiểu số là minh chứng tích cực trong việc đóng góp cho sự phát triển của Slovakia.
Lan toả tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài

Lan toả tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài

Các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài phối hợp với bộ ngành, địa phương liên quan triển khai hoạt động Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt.
Quảng Bình: "Đánh thức" bản làng làm du lịch

Quảng Bình: "Đánh thức" bản làng làm du lịch

Phát triển du lịch cộng đồng gắn với nâng cao đời sống cho đồng bào dân tộc thiểu số được các địa phương ở tỉnh Quảng Bình quan tâm đầu tư để thu hút du khách.
Thêm nguồn lực để bảo tồn tiếng nói, chữ viết của dân tộc Khmer

Thêm nguồn lực để bảo tồn tiếng nói, chữ viết của dân tộc Khmer

Việc chăm lo dạy chữ Khmer cho con em dân tộc Khmer là một việc làm có ý nghĩa thiết thực, giúp giữ gìn bản sắc truyền thống dân tộc.
78 năm Cách mạng Tháng Tám: Tự hào về quá khứ và trách nhiệm với tương lai của đất nước

78 năm Cách mạng Tháng Tám: Tự hào về quá khứ và trách nhiệm với tương lai của đất nước

Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 là những biểu tượng quốc gia quan trọng, truyền cảm hứng về tình yêu và trách nhiệm với tương lai của đất nước.
Kết nối phát triển du lịch miền núi tỉnh Quảng Nam

Kết nối phát triển du lịch miền núi tỉnh Quảng Nam

Toạ đàm “Kết nối phát triển du lịch miền núi tỉnh Quảng Nam” nhằm tìm ra hướng đi cho du lịch miền núi, cùng nhau kết nối để phát triển bền vững.
Khai mạc ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam

Khai mạc ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam

Ngày hội là dịp để giới thiệu, tôn vinh và quảng bá giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc tại tỉnh Quảng Nam đến với cả nước và bạn bè quốc tế.
Nhiều hoạt động hấp dẫn tại ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam

Nhiều hoạt động hấp dẫn tại ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam

Ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam sẽ diễn ra từ ngày 15/8- 21/8 tại huyện Phước Sơn với nhiều hoạt động, sự kiện hấp dẫn.
Sôi nổi liên hoan các làng văn hóa tỉnh Khánh Hòa năm 2023

Sôi nổi liên hoan các làng văn hóa tỉnh Khánh Hòa năm 2023

Người dân các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh Khánh Hòa phấn khởi tham gia liên hoan các làng văn hóa tỉnh lần thứ VI - năm 2023.
Độc đáo cây mộc thần của người Raglai ở Khánh Hòa

Độc đáo cây mộc thần của người Raglai ở Khánh Hòa

Cổ thụ hơn 500 năm tuổi trên núi tại Khánh Hòa được người Raglai gọi tôn kính là Mộc thần, gắn liền với đời sống tín ngưỡng của người dân nơi đây.
Kiến tạo sức sống mới cho thổ cẩm Tây Nguyên

Kiến tạo sức sống mới cho thổ cẩm Tây Nguyên

Không chỉ gìn giữ di sản văn hóa, cộng đồng các dân tộc thiểu số trên vùng đất Tây Nguyên hùng vĩ đã và đang nỗ lực mang lại sức sống mới, đưa thổ cẩm vươn xa.
Lào Cai: Tưng bừng Lễ hội Khu Cù Tê của người La Chí ở Bắc Hà

Lào Cai: Tưng bừng Lễ hội Khu Cù Tê của người La Chí ở Bắc Hà

Phòng Văn hóa, Trung tâm Văn hóa - Thể thao - Truyền thông huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai đã tổ chức tái hiện Lễ hội Khu Cù Tê - Tết tháng Bảy của người La Chí.
Hỗ trợ xây dựng tủ sách cộng đồng cho 120 xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Hỗ trợ xây dựng tủ sách cộng đồng cho 120 xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Hỗ trợ xây dựng tủ sách cộng đồng cho các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi nhằm tăng cường khả năng tiếp cận thông tin tri thức cho đồng bào.
Lan tỏa mạnh mẽ “tuyệt kỹ” của đồng bào dân tộc thiểu số Mông trắng

Lan tỏa mạnh mẽ “tuyệt kỹ” của đồng bào dân tộc thiểu số Mông trắng

Thêu đắp vải trổ thủng là “tuyệt kỹ” của bà con dân tộc thiểu số Mông trắng tại xã Y Tý đang được Craft Link khôi phục, lan tỏa mạnh mẽ.
Tinh xảo kỹ thuật thêu ghép vải trổ thủng của đồng bào dân tộc Hmong trắng

Tinh xảo kỹ thuật thêu ghép vải trổ thủng của đồng bào dân tộc Hmong trắng

Kỹ thuật thêu ghép vải trổ thủng là nét đặc trưng của các nhóm dân tộc Hmong trắng ở xã Y Tý, được sử dụng để tạo các mảng hoa văn trên trang phục truyền thống.
Phát triển văn hoá các dân tộc thiểu số giúp giữ gìn văn hóa đất nước

Phát triển văn hoá các dân tộc thiểu số giúp giữ gìn văn hóa đất nước

Phát triển văn hóa vùng dân tộc thiểu số có ý nghĩa quan trọng đối với văn hóa chung của đất nước.
Thanh niên, sinh viên kiều bào là nền tảng của khối truyền thống đại đoàn kết

Thanh niên, sinh viên kiều bào là nền tảng của khối truyền thống đại đoàn kết

Ngày 19/7, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổ chức gặp mặt Đoàn đại biểu kiều bào trẻ tham dự "Trại hè Việt Nam 2023".
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động