Văn hoá Cồng chiêng - niềm tự hào của dân tộc Ba Na

Với dân tộc Ba Na, cồng chiêng là biểu tượng của sự linh thiêng, cao quý, là tài sản có giá trị và luôn gắn bó chặt chẽ với nghi lễ của đồng bào.
Đưa không gian văn hóa dân tộc Ba Na vào lớp học Trang phục truyền thống dân tộc Ba Na: Lấy thiên nhiên làm hình mẫu

Văn hóa cồng chiêng dân tộc Ba Na có từ lâu đời và gắn bó với đồng bào từ thưở sơ sinh qua lễ thổi tai đến lúc từ giã cuộc đời với lễ bỏ mả. Cồng chiêng của dân tộc Ba Na luôn hiện diện và không thể thiếu trong các dịp dân làng tổ chức nghi lễ cúng cầu an, mừng giọt nước, cầu mưa, mừng lúa mới…

Văn hoá Cồng chiêng - niềm tự hào của dân tộc Ba Na
Cồng chiêng của dân tộc Ba Na không thể thiếu trong các dịp lễ hội

Già Làng Đinh Phyưm dân tộc Ba Na ở làng Stơr xã Tơ Tung huyện Kbang tỉnh Gia Lai cho biết: Trước khi thực hiện các lễ, hội lớn, thầy cúng phải cầu khấn các Yàng về chứng giám. Đồng thời báo cho những người đã mất biết để xin phép lấy bộ cồng chiêng xuống cho làng đánh. Nghi thức hạ cồng chiêng thường diễn ra trong nhà Rông với lời khấn: “Hỡi…Yàng. Hỡi … những người đã mất từ xa xưa, nhừng người thân trong gia đình liên quan đến bộ cồng chiêng hôm nay, làng chúng tôi xin phép lấy cồng chiêng để phục vụ dánh trong buổi lễ của làng, mong các cô, các bác, các ông đã mất hãy chứng kiến tạo điệu kiện cho chúng tôi không ốm đau, đánh chiêng âm vang không bị hư chiêng.

Lễ cúng đơn giản chỉ tấm lá chuối xanh, rượu và vỏ trứng gà để xin báo cho người đã mất biết. Sau khi xin phép, già làng ngồi lau, chỉnh từng chiếc cồng, chiêng một cách trân quý, thận trọng. Lễ hạ cồng chiêng kết thúc, già làng thông báo lần lượt các chàng trai mang cồng chiêng xuống chuẩn bị cho buổi lễ, hội. Đó cũng là lúc các nghi thức của lễ chính bắt đầu và cồng chiêng vang lên những giai điệu thiêng.

Văn hoá Cồng chiêng - niềm tự hào của dân tộc Ba Na
Trước khi tiến hành các lễ, hội lớn phải tiến hành nghi thức hạ cồng chiêng

Cồng chiêng của dân tộc Ba Na cũng như các dân tộc khác trên mảnh đất Tây Nguyên từ xưa được xem là tài sản quý giá, thước đo sự giàu có của các gia đình. Cồng chiêng được đổi bằng rất nhiều giá trị khác như đổi bằng con trâu, bằng con bò. Trước đây gia đình, dòng họ nào có nhiều bộ chiêng quý, có nhiều nồi đồng hay ché quý thì không chỉ thể hiện sự giàu có mà còn thể hiện sức mạnh, vị trí cao quý trong cộng đồng của làng.

Do giá trị của cồng chiêng quý giá và thiêng liêng nên người dân tộc Ba Na không tùy tiện mượn của người khác để sử dụng, hoặc nếu chủ nhà cho mượn được cồng chiêng thì chủ nhà cũng phải đổ rượu ghè to để báo cho những người thân trước đây đã mất, xin phép cho làng mượn đánh trong dịp lễ đó.

Văn hoá Cồng chiêng - niềm tự hào của dân tộc Ba Na
Lễ hội bắt đầu với những giai điệu thiêng của cồng chiêng vang lên

Già làng Đinh Phyưm tự hào, đối với dân tộc Ba Na, cồng chiêng là biểu tượng của sự linh thiêng, cao quý và là tài sản có giá trị trong đời sống. Âm vang cồng chiêng luôn luôn gắn bó chặt chẽ với đời sống tâm linh, nghi lễ của người Ba Na.

Văn hoá Cồng chiêng - niềm tự hào của dân tộc Ba Na
Loại có núm ở giữa gọi là cồng
Văn hoá Cồng chiêng - niềm tự hào của dân tộc Ba Na
Loại không có núm ở giữa thì gọi là chiêng

Cồng chiêng của người Ba Na thuộc họ nhạc khí tự thân vang, mặt chiêng cồng có cấu tạo hình tròn (có núm hoặc không có núm). Loại chiêng có núm ở giữa gọi là cồng (chiêng núm), còn loại chiêng không có núm ở giữa thì gọi là chiêng (chiêng bằng). Kích thước chiêng to, nhỏ khác nhau, chiêng nhỏ nhất 20 cm đến chiêng lớn nhất 100 cm, độ dày, mỏng của mỗi chiếc chiêng phụ thuộc vào kích cỡ chiêng to hay chiêng nhỏ. Chiêng to phải có hai người khiêng hoặc treo trên giá cố định, chiêng nhỏ buộc dây xách bằng tay trái, tay phải cầm dùi gõ. Dùi chiêng làm bằng gỗ, đầu gõ có núm tròn bọc vải hoặc da thú. Cũng có khi không dùng dùi mà đánh chiêng bằng bàn tay, âm thanh nghe không vang to nhưng êm dịu, mềm mại.

Văn hoá Cồng chiêng - niềm tự hào của dân tộc Ba Na
Dàn cồng chiêng của dân tộc Ba Na ít nhất phải có 3 chiếc cồng, 5 chiếc chiêng
Văn hoá Cồng chiêng - niềm tự hào của dân tộc Ba Na
Những bộ cồng chiêng quý nhất thường có âm thanh đẹp, âm trầm vang xa
Văn hoá Cồng chiêng - niềm tự hào của dân tộc Ba Na
Cồng chiêng cũng có thể kết hợp với những nhạc cụ khác

Dàn cồng chiêng của dân tộc Ba Na ít nhất phải có 3 chiếc cồng, 5 chiếc chiêng, còn dàn cồng chiêng hoàn chỉnh phải có từ 4-6 cồng, từ 8-10 chiêng. Mỗi chiếc chiêng có tên gọi riêng, sắp xếp theo thang 5 âm và theo từng âm khu cao thấp khác nhau. Ngoài ra, đi kèm với dàn cồng chiêng hoàn chỉnh còn có thêm các nhạc khí hỗ trợ khác như lục lạc, xập xõa, trống lớn...

Những bộ cồng chiêng quý nhất thường có âm thanh đẹp, âm trầm vang xa, âm cao lảnh lót. Giai điệu âm nhạc cồng chiêng người Ba Na thường có tính chất hát kể, tự sự trên thang 5 âm không cố định, ngoài bậc chủ âm và các bậc tạo khung thang âm điệu thức, thì các bậc còn lại đều mang tính biến đổi để tạo thành quãng bán cung với những bậc kế cận và là cơ sở cho sự đan giao giữa các điệu khác nhau hay sự chuyển hệ trong cùng một điệu.

Văn hoá Cồng chiêng - niềm tự hào của dân tộc Ba Na
Nhạc cồng chiêng của dân tộc Ba Na thường đơn giản, ngắn gọn, dễ nhớ, dễ hát

Cấu trúc của âm nhạc cồng chiêng của dân tộc Ba Na thường đơn giản, ngắn gọn, dễ nhớ, dễ hát, gồm các hình thức một đoạn đơn, hai đoạn đơn tái hiện, một số ít bài bản có hình thức cấu trúc một đoạn kép và đều có đặc tính sử dụng khá năng động, linh hoạt và tính khái quát khá cao. Trong mỗi bài nhạc đều có thể hát với những lời ca có nội dung khác nhau và ngược lại, có thể sử dụng nhiều bài bản với tính chất âm nhạc khác nhau để hát kể về một nội dung cốt truyện nào đó.

Văn hoá Cồng chiêng - niềm tự hào của dân tộc Ba Na
Cồng chiêng của dân tộc Ba Na như một dàn hợp xướng hội tụ đầy đủ cung bậc, sắc màu

Thưởng thức các giai điệu cồng chiêng của dân tộc Ba Na ngân lên chúng ta cảm nhận như một dàn hợp xướng hội tụ đầy đủ cung bậc, sắc màu của cuộc sống từ đại ngàn vọng về.

Cùng với sự phát triển đi lên của đất nước, đời sống kinh tế của dân tộc Ba Na nói riêng và đồng bào các dân tộc Tây Nguyên nói chung cũng ngày một no ấm hơn. Đây cũng là điều kiện quan trọng để người dân Ba Na tiếp tục gìn giữ, lưu truyền văn hoá cồng chiêng, lan toả niềm tự hào cho các thế hệ tiếp nối, góp phần làm giàu thêm bức tranh văn hoá đặc sắc của đồng bào các dân tộc thiểu số trong cộng đồng 54 dân tộc anh em.

Phạm Tiệp

Tin mới nhất

Lào Cai: Thúc đẩy du lịch vào 3 huyện Bảo Yên - Bắc Hà - Si Ma Cai

Lào Cai: Thúc đẩy du lịch vào 3 huyện Bảo Yên - Bắc Hà - Si Ma Cai

Ngoài xây dựng các sản phẩm du lịch chủ lực, để thu hút du khách tại 3 huyện Bảo Yên, Bắc Hà, Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai sẽ thúc đẩy du lịch cộng đồng đặc trưng.
Đưa di sản hát Xoan Phú Thọ trở thành tài sản vô giá

Đưa di sản hát Xoan Phú Thọ trở thành tài sản vô giá

Hát Xoan Phú Thọ đã được UNESCO đưa ra khỏi tình trạng khẩn cấp và trở thành Di sản Văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.
Quảng Ninh: Ngày hội Kiêng gió của đồng bào dân tộc Dao Thanh Phán có gì độc đáo?

Quảng Ninh: Ngày hội Kiêng gió của đồng bào dân tộc Dao Thanh Phán có gì độc đáo?

Ngày hội kiêng gió là một trong những hoạt động văn hóa tinh thần đặc sắc của đồng bào dân tộc Dao Thanh Phán Bình Liêu (tỉnh Quảng Ninh) được tổ chức hằng năm.
Sức sống mới trên làng nghề dệt lanh Lùng Tám

Sức sống mới trên làng nghề dệt lanh Lùng Tám

Nhiều thanh niên trẻ chọn ở lại học và phát triển nghề dệt lanh truyền thống kết hợp làm du lịch đã giúp làng nghề Lùng Tám “sáng” lên từng ngày.
Người lưu giữ văn hoá Thái qua cổ vật

Người lưu giữ văn hoá Thái qua cổ vật

Ngôi nhà sàn tại huyện Con Cuông như ‘bảo tàng’ thu nhỏ trở thành nơi lưu giữ hơn 10.000 hiện vật cổ xưa của người Thái do chính tay ông Vi Văn Phúc sưu tầm.

Tin cùng chuyên mục

Bảo tồn làn điệu hát Soọng Cô của người Sán Dìu

Bảo tồn làn điệu hát Soọng Cô của người Sán Dìu

Hát Soọng Cô của người Sán Dìu Vĩnh Phúc là loại hình trình diễn dân gian đặc sắc, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể.
Lễ Vía Bà Chúa Xứ núi Sam được đề cử ưu tiên trình UNESCO ghi danh

Lễ Vía Bà Chúa Xứ núi Sam được đề cử ưu tiên trình UNESCO ghi danh

Lễ Vía Bà Chúa Xứ núi Sam được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề cử ưu tiên trình UNESCO ghi danh cho đợt xét duyệt năm 2024.
Rực rỡ sắc màu trong lễ hội carnival đường phố Nghệ An

Rực rỡ sắc màu trong lễ hội carnival đường phố Nghệ An

Lễ hội carnival đường phố nhằm giới thiệu, quảng bá và tôn vinh di sản văn hóa các dân tộc tỉnh Nghệ An đến với bạn bè, du khách trong và ngoài nước.
Xoá nhà tạm, nhà dột nát cho tỉnh Điện Biên và địa bàn Tây Bắc

Xoá nhà tạm, nhà dột nát cho tỉnh Điện Biên và địa bàn Tây Bắc

Mục tiêu từ 7/5/2023 đến 7/5/2024 sẽ hỗ trợ làm mới 7.000 - 8.000 nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo, hộ cận nghèo của tỉnh Điện Biên và địa bàn Tây Bắc.
Sa Pa được chọn là một trong 50 thị trấn nhỏ đẹp nhất thế giới

Sa Pa được chọn là một trong 50 thị trấn nhỏ đẹp nhất thế giới

Tạp chí du lịch quốc tế Condé Nast Traveler mới đây đã bình chọn 50 thị trấn nhỏ đẹp nhất thế giới, trong đó có thị trấn Sa Pa của Việt Nam.
Nhạc Ngũ âm- chất xúc tác kết nối giữa đạo và đời

Nhạc Ngũ âm- chất xúc tác kết nối giữa đạo và đời

Nhạc Ngũ âm - loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian không thể thiếu trong lễ hội, là mối dây tinh thần, chất xúc tác kết nối giữa đạo và đời của người Khmer.
Phát huy nguồn lực tôn giáo trong phát triển kinh tế tại Nam bộ

Phát huy nguồn lực tôn giáo trong phát triển kinh tế tại Nam bộ

Các tín đồ tôn giáo tại Nam bộ chiếm tỷ lệ lớn trên quy mô dân số, đây là nguồn lực quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Cơ sở tôn giáo trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa treo cờ Tổ quốc, nhân lên niềm tự hào dân tộc

Cơ sở tôn giáo trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa treo cờ Tổ quốc, nhân lên niềm tự hào dân tộc

Việc treo cờ Tổ quốc tại các xứ, họ đạo, cơ sở tôn giáo trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã trở thành nét đẹp, nhân lên niềm tự hào về truyền thống dân tộc.
Rộn ràng khai mạc Tuần lễ du lịch Hòa Bắc năm 2023

Rộn ràng khai mạc Tuần lễ du lịch Hòa Bắc năm 2023

Người dân và du khách thập phương đã được thưởng thức những tiết mục nghệ thuật giàu bản sắc văn hóa dân tộc Cơ Tu tại lễ khai mạc Tuần lễ du lịch Hòa Bắc 2023.
Độc đáo nghi lễ cưới truyền thống của dân tộc M

Độc đáo nghi lễ cưới truyền thống của dân tộc M'nông

Lễ cưới truyền thống của dân tộc M’nông là hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian độc đáo mang đậm bản sắc riêng, được đồng bào rất trân trọng giữ gìn.
Đưa cồng chiêng vào giảng dạy để giữ gìn giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số

Đưa cồng chiêng vào giảng dạy để giữ gìn giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số

Đưa cồng chiêng vào chương trình giảng dạy trong trường học tại tỉnh Kon Tum góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số.
Đông đảo du khách đến cao nguyên Bắc Hà trải nghiệm mùa đào Pháp chín đỏ

Đông đảo du khách đến cao nguyên Bắc Hà trải nghiệm mùa đào Pháp chín đỏ

Những ngày này, đào Pháp nơi miền cao nguyên Bắc Hà đã chín rộ thu hút đông đảo du khách đến thăm quan và trải nghiệm.
Nét tươi sáng trong trang phục truyền thống dân tộc Mạ

Nét tươi sáng trong trang phục truyền thống dân tộc Mạ

Khác với đa số các dân tộc bản địa khác ở Tây Nguyên, trang phục truyền thống của dân tộc Mạ thường chọn màu trắng làm chủ đạo để tạo nét tươi sáng.
Dừng chân Panhou Retreat, khám phá miền di sản Hoàng Su Phì

Dừng chân Panhou Retreat, khám phá miền di sản Hoàng Su Phì

Nằm ở phía Tây của tỉnh Hà Giang, Hoàng Su Phì là điểm đến nổi tiếng với những ngọn núi “cõng” trên mình những thửa ruộng bậc thang kỳ vĩ.
Già làng nặng lòng với truyền thống dân tộc Giẻ Triêng

Già làng nặng lòng với truyền thống dân tộc Giẻ Triêng

Say mê truyền thống dân tộc, già A Brum dành cả đời cho nghề rèn thủ công, diễn tấu, chế tác nhạc cụ và đan lát, lưu giữ những nét đẹp của dân tộc Giẻ Triêng.
Sắc màu đa dạng, độc đáo từ văn hoá truyền thống tỉnh Gia Lai

Sắc màu đa dạng, độc đáo từ văn hoá truyền thống tỉnh Gia Lai

Ngày hội văn hóa các dân tộc tỉnh Gia Lai lần thứ 2 mục đích bảo tồn, phát huy và quảng bá các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số.
Triển lãm một số hình ảnh, tư liệu hiện vật gắn với tộc người tại Làng Văn hóa

Triển lãm một số hình ảnh, tư liệu hiện vật gắn với tộc người tại Làng Văn hóa

Triển lãm một số hình ảnh, tư liệu hiện vật gắn với tộc người là một trong những hoạt động điểm nhấn tại Làng Văn hóa nhân Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam.
Gắn kết du lịch và tiêu thụ hàng hoá nông sản miền núi: Phải "thổi hồn" văn hóa vào từng sản phẩm

Gắn kết du lịch và tiêu thụ hàng hoá nông sản miền núi: Phải "thổi hồn" văn hóa vào từng sản phẩm

TS. Nguyễn Minh Phong - Chuyên gia kinh tế chia sẻ, "thổi hồn" văn hóa vào các sản phẩm là bí quyết giúp gắn kết du lịch và tiêu thụ hàng hoá nông sản miền núi.
Sản phẩm OCOP: Những sản phẩm kết tinh văn hoá Việt

Sản phẩm OCOP: Những sản phẩm kết tinh văn hoá Việt

Không đơn thuần là sản phẩm hàng hoá, nhiều sản phẩm OCOP đã vươn lên hàng tinh hoa, mang đậm nét văn hoá truyền thống của vùng miền, dân tộc.
Ngày Hội văn hóa các dân tộc tỉnh Gia Lai lần thứ II: Toả sáng những nét đẹp văn hoá đặc trưng

Ngày Hội văn hóa các dân tộc tỉnh Gia Lai lần thứ II: Toả sáng những nét đẹp văn hoá đặc trưng

Ngày Hội văn hóa các dân tộc tỉnh Gia Lai lần thứ II thu hút khoảng 700 nghệ nhân từ 17 huyện, thị xã, thành phố tham gia với nhiều hoạt động văn hóa hấp dẫn.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động